خانه های گبر در خراسان جنوبی
یکی از جاذبه های شگفت انگیز شهرستان طبس استان خراسان جنوبی وجود « خانه های گبر » است . در دیواره رودخانه کال سردر و کال جنی و برخی از رودخانه های ناحیه غربی رشته کوه های شتری و دشت طبس در استان خراسان جنوبی حفرهها و كانالهایی دیده میشود كه با نظم خاص و مهندسی حساب شدهای بنا شده است و به آن ها « خانه گبر » گفته میشود . خانه های گبری از نظر موقعیت جغرافیایی در محل پیچ رودخانه ها ساخته شده که شرایط دیده بانی کافی و مناسبی را فراهم آورده است . این خانه ها مقطعی از کانالی هستند که پشت آن ها اطاق های دستکند قرار دارد . از هركدام از این حفرهها كه قدمت آن به دوران ساسانیان ( یعنی حدود 1500 سال قبل میرسد) ، آبی گوارا می خرامد و راه باز می کند . سرچشمه این آب چشمه های جوشانی در دل حفره های سنگی است که بزرگترین آنها به چشمه مرتضی علی معروف است . بعد از چاههایی كه به ارتفاع حدود 10 متر هستند به دالان بالا میرسیم كه به اتاقكهایی منتهی میشود . قوس تونلهای بالایی خانههای گبر همانند قوسهای بناهای دوران ساسانیان است . از زمان ساسانی عده ای در اینجا در دل این کوهستان مخفی و آرام ،لابلای رد آب و سکوت دره داخل دیواره هایی صعب العبور برای خود ماوا می گزیدند .